NVP Website voor leden

Verkrijg hier toegang tot exclusieve NVP Website ledencontent.

29-09-2022

Podcast Floortje Scheepers: ‘DSM-model drijft wachtlijsten in ggz op’

De dominantie van het medische model heeft directe invloed op de wachtlijsten in de ggz, stelt psychiater Floortje Scheepers en voorzitter van de Kwaliteitsraad van het Zorginstituut Nederland in de podcast Voorzorg. Ze wil naar een systeem in de ggz waarin het veel meer gaat om het persoonlijke verhaal en wat iemand nodig heeft. 

“Het antwoord van de ggz is: ‘Er is sprake van een stoornis en die moet u in behandeling gaan oplossen’,” zegt Floortje Scheepers. “Terwijl psyche, gedrag, emotie en gevoel in interactie ontstaan. Die context moet je dus altijd meenemen. Je kunt mensen uit hun context halen en op een wachtlijst plaatsen voor een individuele behandeling. Maar je kunt ook kijken wat je in die context kunt aanpassen, zodat de klachten verminderen.”

DSM-taal 

Het medische DSM-model in de ggz is oorspronkelijk nooit bedoeld voor de klinische praktijk, legt Scheepers uit. “Het is begin jaren vijftig bedacht om internationaal wetenschappelijk onderzoek te doen. Voor het vergelijken van behandelingen moet je overeenstemming hebben over patiëntengroepen en hun symptomen. Het is dus oorspronkelijk een classificatiesysteem voor onderzoek.”

Hokjes-denken

Het zwart-wit indelen van patiënten in hokjes is nooit de bedoeling geweest van de DSM. Het doet geen recht aan de complexe realiteit, vindt Scheepers. “Je hebt een stoornis of je hebt het niet, is synoniem geworden aan je kunt het niet of je wilt het niet. Dat is een indeling die niet past bij de menselijke psyche, want die is dimensioneel, dynamisch, adaptief en heeft meerdere perspectieven. De DSM is niet meer dan een manier om die complexiteit te ordenen. Dat is prima voor onderzoek, maar niet goed om mensen uit te leggen wat er met ze aan de hand is.”

DSM en wachtlijsten

Een goede reden om van de DSM af te stappen is dat de systematiek de wachtlijsten opdrijft. “Stel iemand staat op de wachtlijst voor depressie. Maar aangekomen bij de poort van de zorgverlener blijkt dat er sprake is van autisme. Dan moet deze persoon achteraan sluiten in de andere wachtrij van het juiste loket. Waarom laten hulpverleners mensen zo lang wachten vanwege een etiketje?”

Adresseer hulpvraag

“We moeten afstappen van het hokjes-denken en eerst de hulpvraag adresseren”, vervolgt Scheepers. “Waarom loopt iemand vast? Probeer het disfunctioneren met elkaar te begrijpen. Als het mensen niet lukt om de problemen zelf op te lossen, voeg je als hulpverlener in om te doen wat nodig is. Maar zodra het kan, voeg je weer uit. In het systeem waar we naartoe moeten, gaat het veel meer om het persoonlijke verhaal en wat iemand nodig heeft. Hoe we het noemen of labelen is dan niet meer zo belangrijk.”

Verhalen over-leven. De Dag van de Psychotherapie 2022

Floortje Scheepers is 9 december als hoofdspreker te zien op de jaarlijkse Dag van de Psychotherapie. Zij zal daar onder meer vertellen over de verhalenbank. Thema van het congres: narratieven in psychotherapie. Lees hier meer informatie  

Meer informatie